In de rubriek Vana Grimoire delen we tips en achtergrond informatie over onder andere de heidense jaarfeesten, recepten, mythologieën, geschiedenis en andere wetenswaardigheden over onderwerpen die samenhangen met onze evenementen.
Deze keer alles over steencirkels.
Een cirkel van stenen, iedere steen meer dan twee keer zo groot als een gemiddeld mens. Kun je je voorstellen hoe zwaar het geweest moet zijn om Stonehenge te bouwen zonder moderne machines? Dat lijkt een onmogelijke taak. Om die reden geloofden mensen eeuwenlang allerlei wonderlijke mythes over deze mysterieuze plaats. Wat is de magie van Stonehenge en andere steencirkels?
Over de hele wereld
Stonehenge is misschien de beroemdste steencirkel ter wereld, maar het is zeker niet de enige. Alleen al in Groot Brittannië zijn er meer dan 1300 steencirkels. Deze prehistorische bouwwerken van vaak gigantische stenen worden gevonden van Engeland en Frankrijk tot Senegal en Australië. Sommige steencirkels bestaan uit stenen die gepolijst zijn en versierd met symbolen. Anderen zijn in de oorspronkelijke staat gelaten. Hoe is het mogelijk dat beschavingen die nooit contact met elkaar hebben gehad dezelfde bouwwerken maken? En nog belangrijke bouwwerken ook, de bouw ervan moet een eeuwigheid hebben geduurd. Er is geen duidelijke verklaring voor. Zelfs als er destijds bronnen over de bouw waren hebben die het verstrijken van de tijd niet overleefd.
Maar onderzoekers hebben ontdekt dat veel steencirkels op bepaalde manieren de maanstanden aangeven. En tijdens midzomer, midwinter en de lente- en herfstequinox schijnt de zon op specifieke manieren op of door de stenen. Het lijkt erop dat de meeste samenlevingen inzicht en interesse hadden in astronomie toen de steencirkels gebouwd werden, ongeveer vijfduizend jaar geleden.
Mythe en magie
Ongeveer drie-en-een-half-duizend jaar geleden stopten mensen met het oprichten van steencirkels. De algemene theorie is dat ze verhuisden en niet de moeite namen om nieuwe steencirkels te bouwen. Het oorspronkelijke doel ervan werd snel vergeten. De latere bezoekers gaven vele verklaringen aan de steencirkels. Ze zouden zijn gebouwd door reuzen. Of nog mysterieuzer, door magie! Stonehenge zou gebouwd zijn door de beroemde tovenaar Merlijn.
Bij vele andere cirkels gaan verhalen rond over mensen die in steen zijn veranderd, door magie of als straf voor hun zonden. Long Meg and her Daughters is de tweede grootste steencirkel in Engeland. Volgens de legende beoefende Long Meg hekserij en werden zij en haar dochters in steen veranderd vanwege het niet respecteren van de Sabbat.
Bij veel cirkels is het schijnbaar niet mogelijk om het juiste aantal stenen te tellen. Elke poging leidt tot een ander getal. Er wordt gezegd dat diegene die het juiste aantal telt de vloek breekt en de versteende mensen weer tot leven brengt.
Bouw van de cirkels
Archeologen die niet in magie geloofden vonden een andere verklaring voor de bouw van de steencirkels. Het bouwen was een gigantische klus, maar wel mensenwerk.
Als eerste moesten de juiste stenen verzameld worden. Om genoeg stenen van de goede omvang te krijgen drukten mensen wiggen in grote rotsformaties, in de hoop dat een groot stuk rots zou afbreken. Vervolgens moest dat stuk rots getransporteerd worden naar de juiste locatie. Waarschijnlijk werd dit gedaan door de rotsen vooruit te rollen op boomstammen.
Na het vergelijken van monsters uit verschillende gesteentes bleek dat voor Stonehenge de stenen 220 kilometer over land en water van West-Wales naar Salisbury in Zuid-Engeland werden verplaatst. Waarom ze ervoor kozen om deze rotsen helemaal vanuit Wales over te laten komen is nog steeds een mysterie.
Bij aankomst werden de stenen in gaten in de grond geplaatst. Met touwen en katrollen werden ze opgetild. Om een steen van vijf meter op te tillen zijn er ongeveer 100 mensen nodig!
Functie van de steencirkels
Al dit werk suggereert dat de cirkels een belangrijk doel hadden. De constructie is gebaseerd op astronomische patronen, maar een prehistorische kalender was niet de enige functie. De meest geaccepteerde theorie is dat de cirkels meerdere functies hadden. Veel cirkels zijn zelf, of liggen in de buurt van, een begraafplaats. De cirkels die de zonnewendes aanduiden werden waarschijnlijk ook gebruikt als locatie voor spirituele ceremonies en rituelen.
Eigenlijk kan een steencirkel vergeleken worden met een kathedraal. Een levensgrote constructie waar festiviteiten werden gevierd, doden werden begraven en waar mensen op bepaalde dagen samenkwamen voor rituelen. Maar omdat er geen geschreven bronnen meer over zijn zullen we dat nooit zeker weten. Misschien zijn ze uiteindelijk toch gebouwd met behulp van hekserij…
Door Norn Wesselius
